Όσκαρ Ουάιλντ

Η αληθινή τελειότης του ανθρώπου βρίσκεται όχι στο τι έχει, αλλά στο τι είναι. Γι’ αυτό προς το συμφέρον ακριβώς των πλουσίων πρέπει να καταργήσουμε την ιδιοκτησία. Κι η φτώχεια πρέπει να καταργηθεί γιατί ταπεινώνει τον άνθρωπο κι επιβραδύνει την ατομική του ανάπτυξη. Μία μόνο κοινωνική τάξη σκέπτεται το χρήμα περισσότερο απ’ τους πλουσίους, κι αυτή είναι οι… φτωχοί. Οι καλύτεροι ανάμεσα στους φτωχούς δεν ήταν ποτέ ευγνώμονες για την ελεημοσύνη. Είναι αγνώμονες, δυσαρεστημένοι, απείθαρχοι κι επαναστατικοί. Κι έχουν δίκιο να ναι έτσι. Ο άνθρωπος που δε θα'ταν δυσαρεστημένος σε τέτοιο περιβάλλον και σε τέτοιο χαμηλό βιοτικό επίπεδο θα ήταν τέλειο κτήνος. Η πείνα κι όχι η αμαρτία γεννάνε το σύγχρονο έγκλημα. Διαμέσου της ανυπακοής δημιουργήθηκε πάντα η πρόοδος, διαμέσου της ανυπακοής και της επαναστάσεως.Το να συνιστούμε οικονομία στους φτωχούς είναι κάτι τόσο εξωφρενικό, όσο και υβριστικό. Είναι σαν να συμβουλεύουμε έναν που πεινάει να τρώει λιγότερο.

Απόσπασμα από το δοκίμιο του ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ “Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ” μετάφραση: Σ.Α.Γ. από το άρθρο του Σ.Α.Γ. “Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ”
περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τ.829, 15/1/1962

Από το “Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι”:

Το Πεπρωμένο δεν μας προειδοποιεί. Είναι πολύ σοφό και πολύ άσπλαχνο για να κάνει κάτι τέτοιο.

Τα βιβλία που ο κόσμος ονομάζει ανήθικα είναι βιβλία που δείχνουν στον κόσμο τη ντροπή του.

Όχι, “συγχώρεσε τις αμαρτίες μας”, αλλά “τιμώρησέ μας για τις αμαρτίες μας” θα ‘ πρεπε να ‘ναι η προσευχή του ανθρώπου απέναντι στο Θεό.

-Οι νέοι στις μέρες μας φαντάζονται πως τα χρήματα είναι το παν.
-Ναι, κι όταν γερνούν το ξέρουν.

Η αμαρτία είναι το μόνο αληθινά χρωματισμένο ένδυμα που απόμεινε στην εποχή μας.

Νέοι που θέλουν να είναι πιστοί, δεν είναι. Γέροι που θέλουν να είναι άπιστοι, δεν μπορούν.

Μπορώ να αντέξω την ωμή βία, αλλά η ωμή λογική είναι ανυπόφορη.

Και η Ομορφιά είναι είδος Ιδιοφυίας – είναι ανώτερη, τελικά από την Ιδιοφυία μια και δεν έχει ανάγκη από εξηγήσεις.

Οι άνθρωποι λένε πότε-πότε πως η Ομορφιά είναι επιπόλαια. Μπορεί. Μα τουλάχιστον δεν είναι τόσο επιπόλαια όσο είναι η Σκέψη.

Στις μέρες μας οι άνθρωποι ξέρουν την τιμή των πάντων μα την αξία κανενός.

ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ “ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΪ”
μετάφραση Γ. Χιωτάκης, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ – ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

  

1946: Ο Δημήτρης Χορν ως Ντόριαν Γκρέι σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζίσκου
(από το αρχείο του Θεοδόση Ισαακίδη)
(ίσως καμιά άλλη φωτογραφία δεν αποτυπώνει με τόση παραστατικότητα το μεγαλείο της υποκριτικής τέχνης του Δ. Χορν)

Ο στόχος της ζωής είναι η ολοκλήρωση του εαυτού, γι’ αυτό είμαστε δω: για να συνειδητοποιήσουμε τη φύση μας τέλεια. Στις μέρες μας οι άνθρωποι φοβούνται τους ίδιους τους εαυτούς τους. Ξέχασαν το μέγιστο καθήκον που ο καθένας χρωστάει στον εαυτό του. Φυσικά είναι ελεήμονες. Ταΐζουν τους πεινασμένους και ντύνουν τους ζητιάνους, μα, οι ίδιες οι ψυχές τους πεινούν και κρυώνουν στη γύμνια τους. Το κουράγιο έχει πια εκλείψει. Ίσως ποτέ να μην υπήρξε. Ο τρόμος για την κοινωνία, που είναι θεμέλιο της ηθικής, ο τρόμος του Θεού, που είναι το μυστικό κάθε θρησκείας, να τα δυο πράγματα που μας κυβερνούν.

Πίστη είναι για τη συναισθηματική ζωή ό,τι η σταθερότητα στη διανοητική ζωή – απλά μια παραδοχή επιτυχίας!

Πάντα! Τι τρομερή λέξη. Ανατριχιάζω σαν την ακούω. Στις γυναίκες αρέσει να τη χρησιμοποιούν. Χαλούν κάθε ρομάντσο προσπαθώντας να το κάνουν να διαρκέσει παντοτινά. Να άλλη μια λέξη χωρίς αντίκρισμα. Η μόνη διαφορά ανάμεσα σ’ ένα καπρίτσιο και ένα αιώνιο πάθος, είναι πως το καπρίτσιο διαρκεί λίγο περισσότερο.

ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ “ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΪ”
μετάφραση Γ. Χιωτάκης, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ – ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

Το μοιραίο λάθος του Ουάιλντ ήταν η απόφασή του να μηνύσει το λόρδο Κουίνσμπερι -πατέρα του Άλφρεντ Ντάγκλας- για ένα υβριστικό σημείωμα που έλαβε από αυτόν. Στη δίκη που ακολούθησε ο λόρδος Κουίνσμπερι δεν αρκέστηκε μόνο στην υπεράσπισή του, μα έφερε στο δικαστήριο αρκετούς μάρτυρες -αξιόπιστους και μη- που πιστοποιούσαν την στενή σχέση του Ουάιλντ με άτομα γνωστά για την ομοφυλοφιλία τους. Η δίκη έληξε με πανηγυρική αθώωση του κατηγορουμένου, όμως η απροσδόκητη εξέλιξη συνέβη μόλις πήρε τα πρακτικά της δίκης ο διευθυντής δημόσιων διώξεων -κάτι σαν εισαγγελέας της εποχής-, ο οποίος εξέδωσε ταχύτατα ένταλμα σύλληψης του Ουάιλντ με σκοπό την προσαγωγή του σε δίκη για ομοφυλοφιλία, η οποία εκείνη την εποχή στην Αγγλία ήταν ποινικό αδίκημα. Αυτό ήταν η αρχή του τέλους για τον Ουάιλντ. Αρκετοί τον συμβούλεψαν να φύγει από την Αγγλία, ο ίδιος όμως αρνήθηκε να ζήσει εξόριστος και κυνηγημένος. Ακολούθησαν δύο επώδυνες δίκες, η δημόσια διαπόμπευσή του και η τελική καταδικαστική απόφαση που ήταν να φυλακιστεί για δύο χρόνια. Χαρακτηριστικό της απίστευτης διαπόμπευσης στην οποία υποβλήθηκε ο Όσκαρ Ουάιλντ ήταν πως οι δύο γιοι του υποχρεώθηκαν να αλλάξουν επίθετο. 

Στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ μπορείτε να διαβάσετε ένα έξοχο αφιέρωμα στις δικαστικές περιπέτειες του Όσκαρ Ουάιλντ στα τεύχη:

828, 829, 830, 831,832,833, 834, 835

Εμείς από όλο το αφιέρωμα, θα δημοσιεύσουμε ένα μικρό -ίσως ασήμαντο- επεισόδιο από την πρώτη δίκη, στην οποία ο Όσκαρ Ουάιλντ έκανε ένα μικρό αλλά καθόλου ασήμαντο λάθος:

Στο πρώτο ερώτημα του συνηγόρου του απάντησε ως εξής:
ΟΥΑΪΛΔ: Είμαι ο μηνυτής εις την παρούσαν υπόθεση. Είμαι 39 ετών. Ο πατέρας μου ήταν ο Σερ Ουίλιαμ Ουάιλδ, γιατρός στου Δουβλίνο και πρόεδρος της επιτροπής της Απογραφής.
Στο άκουσμα της ηλικιας του Ουάιλδ, ο Κάρσον, ο συνήγορος του Κουήνσμπερι, έσπευσε να κρατήσει μια σημείωση. Τι είχε συμβεί; Ο Ουάιλδ, κατεχόμενος απ’ την ιδέα πως θάκανε κακή εντύπωση στους ενόρκους η διαφορά μεταξύ 40 και 20, όση ήταν η διαφορά της ηλικίας μεταξύ του Ντάγκλας και της δικής του, σκέφτηκε να μικρύνει τη δική του με την αντίληψη πως το 39 θα χτυπούσε λιγότερο στ’ αυτί απ’ το 41. Λησμόνησε όμως πως ο Κάρσον ήταν συμμαθητής και συνομήλικός του. Κι έτσι με το ανόητο αυτό ψέμα τούδινε ένα πρώτο αιχμηρό βέλος που αυτός θα το χρησιμοποιούσε σε λίγο για να τον πλήξει στο πιο ευπρόσβλητο σημείο του: την αξιοπιστία του.
Λένε πως ο Κάρσον έδινε μεγάλη σημασία στο ποια θα ήταν η πρώτη ερώτηση που θάκανε στον αντίπαλό του, ώστε να τον βάλει σε ψυχολογικώς μειονεκτική θέση. Και βεβαιώνουν ακόμα πως μπαίνοντας την πρώτη μέρα στη δίκη δεν είχε βρει ακόμη το αντικείμενο απάνω στο οποίο θάκανε την πρώτη του ερώτηση στο φοβερό αντίδικό του. Η ψεύτικη δήλωση του Ουάιλδ για την ηλικία του του τόδωσε: Έτσι μόλις ετέλειωσε τις ερωτήσεις του ο Κλαρκ, σηκώθηκε αμέσως ο Κάρσον για ν’ αρχίσει την αντεξέταση του Ουάιλδ. Κι η πρώτη ερώτησή του ήταν:
ΚΑΡΣΟΝ: Είπατε ότι είστε ηλικίας 39 ετών. Νομίζω ότι είστε υπέρ τα 40. Εγεννήθητε στις 16 Οκτωβρίου 1854;
ΟΥΑΪΛΔ: Δεν επιθυμώ να ποζάρω για νέος. Είμαι 39 ή 40 ετών. Έχετε το πιστοποιητικό της γεννήσεώς μου κι αυτό λύει το ζήτημα.
ΚΑΡΣΟΝ: Αλλ’ εφόσον εγεννήθητε το 1854, σημαίνει ότι είσαστε υπέρ τα 40;
ΟΥΑΪΛΔ: Α! Έχει καλώς.
ΚΑΡΣΟΝ: Τι ηλικίας είναι ο Λόρδος Άλφρεντ Ντάγκλας;
ΟΥΑΪΛΔ: Είναι περίπου 24 ετών και όταν γνωριστήκαμε για πρώτη φορά ήταν μεταξύ 20 και 21 χρονών.

απόσπασμα από το περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τ. 830, 1/2/1962

Φράσεις και σκέψεις του:

Οι γέροι πιστεύουν τα πάντα: οι μεσήλικες υποπτεύονται τα πάντα: οι νέοι γνωρίζουν τα πάντα.

Δεν μπορεί να είναι κανείς προσεκτικός στην επιλογή των εχθρών του.

Η φιλοδοξία είναι το τελευταίο καταφύγιο της αποτυχίας.

Τα παιδιά στην αρχή αγαπούν τους γονείς τους· μεγαλώνοντας τους κρίνουν· κάποτε τους συγχωρούν.

Υπάρχει κάτι μοιραίο στις καλές αποφάσεις. Παίρνονται ανεξαιρέτως πολύ νωρίς.

   

  

  

2009: Ο Μπεν Μπαρνς ως Ντόριαν Γκρέι στην ταινία του Όλιβερ Πάρκερ 

  

Ο μόνος τρόπος να ξεφορτωθείς έναν πειρασμό είναι να υποκύψεις σ’ αυτόν. 

Όταν ερωτεύεσαι, αρχίζεις με το να ξεγελάς τον εαυτό σου και τελειώνεις με το να απατάς τους άλλους. 

Είναι λυπηρό σαν το σκεφτείς, μα δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ιδιοφυία διαρκεί περισσότερο από την Ομορφιά. Αυτή είναι η αιτία για τις προσπάθειές μας να υπερμορφωθούμε. Στον άγριο αγώνα για επιβίωση, θέλουμε να έχουμε κάτι σταθερό, κι έτσι γεμίζουμε τα μυαλά μας με σκουπίδια και γεγονότα, έχοντας την ηλίθια ελπίδα πως διαρκούν παντοτινά. Ο καλοπληροφορημένος άνθρωπος: ιδού το μοντέρνο ιδανικό. Και το μυαλό αυτού του ανθρώπου είνα κάτι το απαίσιο. Είναι σαν ένα μαγαζί με αντίκες, όλο τερατουργήματα και σκόνη, και το κάθε τι διατιμημένο πάνω από τη φυσιολογική του αξία. 

ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ «ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΝΤΟΡΙΑΝ ΓΚΡΕΪ»
μετάφραση Γ. Χιωτάκης, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ – ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ 

  

 

2004: Ο Τζος Ντιχάμελ ως Ντόριαν Γκρέι στην ταινία του Ντέιβιντ Ροζενμπάουμ